Rafi Pitts / 90 min. / 2010
Rafi Pittek ilun planteatu nahi du egoera, herdoildua, astuna eta porlandua.
Insatisfakzio atmosfera bat adierazi nahi du eta hiriko leku hotzak, industria,
autobideak, irrati emisio moralistak, hauteskunde aurre-giroko solasak, fabrika
zaintzaileak, komisaldegiak, gorpuen errekonozimendurako lekuak, galdutako
haurren harrera-etxeak, ez-lekuak, autopista azpialdeak, pentsioak, desguazeak,
bulegoak erakusten ditu. Eta hauetan harrapaturik aurkitzen den gajoa, aldez
aurretik kondenaturik dagoena, alderrai ikusten dugu, ezinean, etsiturik,
amorrurik, desiorik, irrikarik, itxaropenik eta minik sentitu gabe, sorgor eta
ikaragaitz.
Zaintzapeko egoeran bizi den Teheran batez ohartarazten gaitu agian, gerra zibil potentzial eta isilpeko batez. Aldi berean, hirugarren espazio bat antzematen da pelikulan, isilpeko ekintzarako baina, artean deskubritzeko dagoena. Konteniturik dagoen egoera bat da pelikulan erakusten zaigun hori, eta banakoa jazartzen duen ingurune bat, berdin dena hiria, nola basoa.
Pittek oso irudi garbiak bilatzen dituela susma diateke, juxtu pertsonaia bat, edo bi planoetan sartuz. Gertakizuna soila da eta apenas zaigu erakusten, juxtu bideak ditu markatzen. Diotenez, zinema esentziala egiten du Pittek; ez dakit, niri ortopedikoa iruditu zait. Eskena bakoitza protesi bat da, pelikularen gorputzak falta dituen atalen lekua betetzera datorrena. Pelikulegia da agian.
Kale istiluak eta ehizaren gaia ornamentalak dira. Ez zaigu ezer esaten ehizatzen duenaz, protestak zerk sortuak diren ez zaigu kontatzen, erakutsi ere ez zaigu ez animaliarik ez eta protestarik erakusten. Aitzakiak baino ez dira traman eta nire aburuz, pelikularen arrazoia edo indarra izan zitezkeen beste baliabideak ez dira jorratzen, edo ni ez naiz enteratu.
Bestalde, protagonistaren egoera erakusterako orduan baliatzen dituen erak azukretuak dira. Senar, emazte eta alaba hirukoteak elkar maite dutela erakusteko baliatzen dituen jolas-parkeko irudietaz ari naiz. Errekurtsoak artifizio meloso yankeetik du gehiago, beste ezertik baino, eta nire begietara, pelikula zakartzen dute. Polizia onbera eta polizia gaiztoaren parea ere eredu ezagun bat da eta baliabide hauek osoki ordez, partzialki baliatzen dituenez, nire begietara behintzat, arrotz gertatzen dira (Pittek 70. hamarkadako zinema moduak gastatzen dituela irakurri dut, baina haratago joan nahi duela iruditzen zait, eta tarteko zeharbideetan geratzen dela; segi dezala horrela, ailatuko zaio unea). Esan gabe doa, polizia parearen arteko ika-mikarekin Panahiren zinemari keinu egiten diola, pelikulako beste une batzuetan bezala. Hareago, Panahiren zinemari bakarrik ez, beste zenbait zinemagileren lanei keinu egiten die Pittek. Besteak beste Ebrahim Golestamen یک اتش Su bat (1961), Forough Farrokhzaden خانه سیاه است Etxea beltza da (1962), eta Jafar Panahiren اینه Ispilua (1997) pelikulei egiten die keinu. Lehengo biak filmeko egoera desberdinetan ageri diren telebistetan emititzen ditu; bestalde, hirugarrenaren lokalizazio bat baliatzen du (eskola da lokalizazio hau, ongi begiratu).
Pelikula ikusterakoan beste egileen zitaz beterik dagoen liburu bat irakurtzen duzuneko sentipen bera izan dut, erreferentziaz beterik dagoen lan dependiente bat bezala. Dibertigarria suerta daitekeen arren (eta ikusle jantziari, zeinu bakoitza identifikatuz hartzen duen plazerarekin batera, keinu horiek identifikatzen dituen neurrian, bere ezagutza testatzeko balio dieziokeen arren), zuzendariak ikuspegi ilustratu batetik lan egiten duen zeinua dela deritzot (Radiohead-en Hunting Bears abestia adibidez, da horren zeinu). Hor zehar dauden elkarrizketei begira gainera, egileari, irandar bezala eta irandarrentzako pelikulak egitearen enuntziatua hainbat bider entzuten zaiola iruditu zait eta errespetagarria bezain garrantzitsua den jarrera dela pentsatzen dudan arren, diskurtsoaren aldetik, baditu bere arantzak. Edozein kasutan, alderdi hau ez da pelikularen gako ahula; zer esan, neronek aurkikuntzok disfrutatu ditut (Rhys Chathamen sarrerako Guitar Trio abestia mundiala da; eta ez dakienarentzat, ikuskatzen duen argazkian ageri diren motozaleak Irango Iraultzarekin sortu, Irakekiko gerran indartu eta gaur arte dirauen milizia edo goardia armatuak dira, بسیجی basiyi –mobilizatuak- izenez ezagunak).
Kritikarako lekua besterik uzten ez duenaren sentipenarekin bukatu nuen pelikularen ikustaldia. Gogoetarako abagunea, agian, azken eskenan datza. Beharbada, pelikulako azken tiroak lekuz kanpo uzten zaituelako hartzen du arnasa. Alegia, tiratzaileak nor tirokatu duen eta zer pentsatzen duen ez dira argi geratzen eta honek protagonistaren tirokatzeko modu berarekin lotura egiten duenez, modu berean tirokatzen baitute biek, oso urrunetik, bereiztu-ezineko banakoak akabatuz, argibide gabe uzten du pelikula. Ezarian, Pittsen aurreko lanak ezagutu behar, zertan dabilen asmatzeko.
Zaintzapeko egoeran bizi den Teheran batez ohartarazten gaitu agian, gerra zibil potentzial eta isilpeko batez. Aldi berean, hirugarren espazio bat antzematen da pelikulan, isilpeko ekintzarako baina, artean deskubritzeko dagoena. Konteniturik dagoen egoera bat da pelikulan erakusten zaigun hori, eta banakoa jazartzen duen ingurune bat, berdin dena hiria, nola basoa.
Pittek oso irudi garbiak bilatzen dituela susma diateke, juxtu pertsonaia bat, edo bi planoetan sartuz. Gertakizuna soila da eta apenas zaigu erakusten, juxtu bideak ditu markatzen. Diotenez, zinema esentziala egiten du Pittek; ez dakit, niri ortopedikoa iruditu zait. Eskena bakoitza protesi bat da, pelikularen gorputzak falta dituen atalen lekua betetzera datorrena. Pelikulegia da agian.
Kale istiluak eta ehizaren gaia ornamentalak dira. Ez zaigu ezer esaten ehizatzen duenaz, protestak zerk sortuak diren ez zaigu kontatzen, erakutsi ere ez zaigu ez animaliarik ez eta protestarik erakusten. Aitzakiak baino ez dira traman eta nire aburuz, pelikularen arrazoia edo indarra izan zitezkeen beste baliabideak ez dira jorratzen, edo ni ez naiz enteratu.
Bestalde, protagonistaren egoera erakusterako orduan baliatzen dituen erak azukretuak dira. Senar, emazte eta alaba hirukoteak elkar maite dutela erakusteko baliatzen dituen jolas-parkeko irudietaz ari naiz. Errekurtsoak artifizio meloso yankeetik du gehiago, beste ezertik baino, eta nire begietara, pelikula zakartzen dute. Polizia onbera eta polizia gaiztoaren parea ere eredu ezagun bat da eta baliabide hauek osoki ordez, partzialki baliatzen dituenez, nire begietara behintzat, arrotz gertatzen dira (Pittek 70. hamarkadako zinema moduak gastatzen dituela irakurri dut, baina haratago joan nahi duela iruditzen zait, eta tarteko zeharbideetan geratzen dela; segi dezala horrela, ailatuko zaio unea). Esan gabe doa, polizia parearen arteko ika-mikarekin Panahiren zinemari keinu egiten diola, pelikulako beste une batzuetan bezala. Hareago, Panahiren zinemari bakarrik ez, beste zenbait zinemagileren lanei keinu egiten die Pittek. Besteak beste Ebrahim Golestamen یک اتش Su bat (1961), Forough Farrokhzaden خانه سیاه است Etxea beltza da (1962), eta Jafar Panahiren اینه Ispilua (1997) pelikulei egiten die keinu. Lehengo biak filmeko egoera desberdinetan ageri diren telebistetan emititzen ditu; bestalde, hirugarrenaren lokalizazio bat baliatzen du (eskola da lokalizazio hau, ongi begiratu).
Pelikula ikusterakoan beste egileen zitaz beterik dagoen liburu bat irakurtzen duzuneko sentipen bera izan dut, erreferentziaz beterik dagoen lan dependiente bat bezala. Dibertigarria suerta daitekeen arren (eta ikusle jantziari, zeinu bakoitza identifikatuz hartzen duen plazerarekin batera, keinu horiek identifikatzen dituen neurrian, bere ezagutza testatzeko balio dieziokeen arren), zuzendariak ikuspegi ilustratu batetik lan egiten duen zeinua dela deritzot (Radiohead-en Hunting Bears abestia adibidez, da horren zeinu). Hor zehar dauden elkarrizketei begira gainera, egileari, irandar bezala eta irandarrentzako pelikulak egitearen enuntziatua hainbat bider entzuten zaiola iruditu zait eta errespetagarria bezain garrantzitsua den jarrera dela pentsatzen dudan arren, diskurtsoaren aldetik, baditu bere arantzak. Edozein kasutan, alderdi hau ez da pelikularen gako ahula; zer esan, neronek aurkikuntzok disfrutatu ditut (Rhys Chathamen sarrerako Guitar Trio abestia mundiala da; eta ez dakienarentzat, ikuskatzen duen argazkian ageri diren motozaleak Irango Iraultzarekin sortu, Irakekiko gerran indartu eta gaur arte dirauen milizia edo goardia armatuak dira, بسیجی basiyi –mobilizatuak- izenez ezagunak).
Kritikarako lekua besterik uzten ez duenaren sentipenarekin bukatu nuen pelikularen ikustaldia. Gogoetarako abagunea, agian, azken eskenan datza. Beharbada, pelikulako azken tiroak lekuz kanpo uzten zaituelako hartzen du arnasa. Alegia, tiratzaileak nor tirokatu duen eta zer pentsatzen duen ez dira argi geratzen eta honek protagonistaren tirokatzeko modu berarekin lotura egiten duenez, modu berean tirokatzen baitute biek, oso urrunetik, bereiztu-ezineko banakoak akabatuz, argibide gabe uzten du pelikula. Ezarian, Pittsen aurreko lanak ezagutu behar, zertan dabilen asmatzeko.
No hay comentarios:
Publicar un comentario